Mei 1940 / Nederlandse vliegtuigen stegen niet op
Piet Lok (88), in mei 1940 luchtschutter en telegrafist op de Fokker G-1, gestationeerd op vliegveld Bergen, Noord-Holland: ,,Het is nooit duidelijk geworden waarom de vliegtuigen zo opgesteld stonden en niet verspreid. Ze stonden op het platform als op een presenteerblaadje. Het verhaal ging dat de grond te drassig was. Dat is volkomen fantasie en waarschijnlijk een uitvlucht van de leiding. Het zand dat de bommen opwierpen, was volkomen droog. En we zijn ook van het veld opgestegen en er weer op geland.
Het is een raadsel waarom we zo stonden opgesteld en niet zijn opgestegen. De lucht was vol vliegtuigen; het was een gebrom van jewelste. Een korporaal kwam ons wekken. We gingen naar buiten en hebben vanaf drie uur op het platform gelopen, maar bij de toestellen heb ik geen vlieger gezien.
Opeens kwamen er over de duinen drie Duitse bommenwerpers aan, langs de westkant van het veld. Ze moeten geweten hebben wat er aan de hand was, want anders stuur je geen drie toestellen naar een veld waar twaalf zware jagers staan. Het luchtdoelgeschut raakte de bommenwerpers slecht. Vanuit het westen vlogen ze over de hangaars en daar vielen de bommen. Ik wilde wel in het toestel klimmen, maar kon de klep niet open krijgen. Dat had ik in al die maanden nooit gehad. Ik heb een mecano gevraagd om een schroevendraaier. Die bleek niet nodig want de vlieger kwam niet opdagen.
Het bevel om op te stijgen, moest uit Den Haag komen. Dat bericht kwam om vier uur. Toen waren de Duitsers er ook. Onmiddellijk na de bommenwerpers kwamen jagers die de zaak gingen beschieten. Ik liep richting Bergen, langs een slootje en een kogel vloog naast me in het water.
Er kon nog net één G-1(van de twaalf) wegkomen. De rest was beschadigd of verbrand. Dat we toen niet zijn opgestegen, vind ik nog steeds onbegrijpelijk. Er is wel gedacht aan verraad. Een andere commandant zei: 'Verraad, daar denken we niet direct aan, maar wel aan lamlendigheid'. Zo van: jongens, laat die toestellen maar staan, het is al een paar keer goed gegaan met het alarm, het zal nu wel weer goed gaan. Nou, dan ben je toch ook wel heel erg achterlijk, want je kon zo zien dat ook Nederland een keer aan de beurt zou komen. De commandant van de jagers op Waalhaven heeft de toestellen wel de lucht in gestuurd. Die hebben wel gevochten.
Een dag later vlogen we op de terugweg van een verkenningsvlucht langs de kust. Op het strand bij Den Haag zag ik twee Duitse Junkers-transportvliegtuigen staan.
Voor de derde oorlogsvlucht op zondag 12 mei kregen we opdracht om naar de Grebbeberg te vliegen. We zijn er van Schiphol met drie toestellen naartoe gevlogen, het laatste stuk laag langs de Rijn. Dat was gevaarlijk, want ook de Hollanders schoten daar op je. Bij de Grebbeberg zijn we weer omhoog gegaan, want daar was het doel, een bosrand. We moesten er vanuit het oosten op af.
Dat was enorm gevaarlijk en we kregen heel veel afweer te verduren. We hadden zeker twintig inslagen. Daardoor raakten de benzinetanks lek. Ik wist niet waarop ik schieten moest; we schoten op goed geluk op Duitse posities. Vanuit de lucht kon ik zien waar de Duitse granaten vielen. Daar gingen enorme zandfonteinen omhoog. Dat is vanuit de lucht een schitterend gezicht.
Het was een riskante kwestie, dus ik vond het prima dat we ermee ophielden. Maar angst kende ik niet. Er komt dan iets naar boven in de mens wat hij normaal niet heeft. Na de landing op Soesterberg gingen we met een burgerauto op weg naar Schiphol. We werden telkens aangehouden en uitvoerig ondervraagd. Politiemensen kenden onze olijfkleurige overalls niet.
Het ergste vond ik dat de koningin en de regering al weg waren terwijl er nog gevochten werd. Je voelde je gewoon verlaten. Als de vijand op je gebied staat en mensen sneuvelen, dan moet de regering achter je staan. Voor wie vecht je anders nog?''
Meer info: De Stichting Fokker G-1 herbouwt een G-1.De geschiedenis van vliegveld Bergen is vastgelegd door Johan Schuurman uit Heiloo in 'Vliegveld Bergen NH 1938-1945'. Het onlangs herdrukte boek (ISBN-nummer 9075 440 0490) is te bestellen via www.decoogh.nl of bij de boekhandel.