De Geschiedenis van de F-14 Tomcat

In den Beginne

Aan het eind van de jaren 70, was de Amerikaanse marine op zoek naar een nieuwe onderscheppingsjager. Het startte met het Douglas F6D Misseleer project, maar dit ontwerp was te log en te langzaam. Ook de Luchtmacht zocht naar een nieuwe jager. Men verzocht de vliegtuigbouwers een ontwerp in te leveren die zou voldoen aan zowel de eisen van de Marine als die van de Luchtmacht. De winnaar was General Dynamics met de F-111. Voor de marine zou het de F-111B worden, waarbij Grumman de ontwikkeling in handen nam. Het vliegtuig is gebouwd rondom het nieuwe vuureidingssysteem, geproduceert door Hughes. Dit was de Hughes AN/AWG-9 en het ondersteunde de lange afstandsraket, de AIM-54 Phoenix, die een bereik had van ca. 200 km. De AWG-9 radar was op dat moment een zeer geavanceerd radarsysteem, hoofdzakelijk vanwege het bereik van ca. 200 km en het gelijktijdig scannen en volgen van 24 doelen. De gegevens worden op het radarscherm getoont van de Radar Intercept Officer.

Na verschillende testen bleek het een redelijk goed toestel te zijn, alleen was het veel te zwaar voor vliegdek operaties. Grumman heeft er alles aan gedaan, om het toestel op 'gewicht' te krijgen, maar slaagde daar uiteindelijk niet in. De F-111B was een swing-wing toestel, met 2 TF30-P-12 motoren, elk met een vermogen van 9800 kg stuwdruk. De bemanning bestond uit twee koppen, een piloot en een wapen officier, die naast elkaar zaten in een ontkoppelbare capsule, in plaats van de gebruikelijke schietstoelen.

Ondertussen was men bij Grumman zelf bezig met een het ontwikkelen van een eventuele vervanger van de F-111B. Men bood het aan bij de commisie en deze schreef een nieuwe competie uit, de VFX, welke tevens het einde aankondigde van het F-111B project. Grumman kwam daarbij als winnaar uit de bus. Het ontwerp zou later de benaming F-14 Tomcat krijgen. de Tomcat is een swing-wing schouderdekker, 2 motoren (dezelfde als de F-111D, onder de benaming TF30-P-412), twee bemanningsleden in een tandem cockpit die hoog boven de romp uit steekt en daardoor een uitstekende 360 graden zicht gaf. Ook werden het vuurleidingssysteem en de Phoenix langeafstand raket van de F-111B project overgenomen.

Met de bewapening van de Tomcat, is het voor alle soorten luchtgevechten inzetbaar. De standaard bewapening is 2 Sidewinders, 2 Sparrows en 4 Phoenix raketten die op pallets onder de romp werden meegedragen. Zijn hoofdtaak is het beschermen van de vloot tegen vijandelijke bommenwerpers. De grootste dreiging waren in die tijd de Tu-95 Bears en de Tu-16 Badgers. Daarom moeten ze op grote afstand van de vloot kunnen opereren, om de dreiging zo ver mogelijk het hoofd te kunnen bieden. Samen met het bereik van de Phoenix was de Tomcat daarom de ideale jager om deze taak op zich te nemen.

Op 14 Oktober 1972 kwamen het eerste Tomcat squadron in dienst, dit waren VF-1 Wolfpack en VF-2 Bounty Hunters, die gestationeerd waren aan boord van het eerste nucleaire vliegdekschip de USS Enterprise CVN-65. Ze hebben de eerste gevechtsmanoeuvres meegemaakt in Vietnam, hoewel ze niet in actie hoefden te komen tegen Vietnameese MiG's.

In totaal zijn er 12 ontwikkelings toestelen gebouwd. Het eerste prototype crashed al bij zijn tweede vlucht, 200 meter voor het bereiken van de landingsbaan. De beide piloten konden het vliegtuig veilig verlaten met de schietstoel. Het probleem was een hydraulische lekkage. Dat waren niet de enigste problemen. Een probleem dat de Tomcat bleef achtervolgen, waren de motoren. Deze waren niet echt betrouwbaar en ze geraakte nogal snel in een stall situatie. Maar de TF-30 motoren waren interim motoren en zouden later vervangen worden door nieuwere en krachtigere F401-PW-400 motoren, maar de ontwikkeling daarvan liepen achterop schema. Desondanks zijn er wel een paar testvluchten gemaakt met de F-14B maar daar is het bij gebleven. Naast deze motorische problemen was het een uitstekend toestel om mee te vliegen.

Gevechtssituaties

Tomcats zijn in hun bestaan drie keer echt in actie geweest waarbij geschoten werd, twee maal een actie was tegen Libie en de laatste keer was tegen de Irakezen.

US NAVY 2 - Libanon 0

Op 19 Augustus 1981 werden Tomcats van VF-41Black Aces (USS Nimitz CVN-68) onder vuur genomen door twee Su-22 Fitters van de Libanese luchtmacht. Een Libanese Fitter vuurde een AA-2 Atoll raket af op de twee patrouilerende Tomcats. Na de raket te hebben ontweken, proberen ze een gevecht te ontwijken, maar dat lukte niet. Vervolgens zijn ze op de vijand toegevlogen en zonder al te veel problemen werden beide Su-22 Fitters uit de lucht geschoten met een AIM-9L Sidewinder. Dit was tevens het eerste gevecht tussen twee swing-wing jagers. Tijdens dit gevecht bleek hoe superieur de Tomcat bleek te zijn.

US NAVY 4 - Libanon 0

Op 4 Januari 1989 werden twee Tomcats van VF-32 Swordsman (USS John F. Kennedy CV-67) bedreigt door MiG-23 Flogger van weer de Libanese luchtmacht. Na geprobeerd te hebben een gevecht te ontwijken, kwamen de Floggers op volle snelheid op de Tomcats in vliegen, welke manoeuvre ze ook maakten. De vijandelijke toestelen werden geidentifieert met behulp van het TCS, waarbij duidelijk was dat de Floggers bewapent waren met AA-7 Apex middellange afstand raketten. Nadat duidelijk was geworden dat ze vijandelijke bedoelingen hadden, kregen ze toestemming om aan te vallen. Beide Tomcats vuurden een AIM-7 Sparrow, maar deze kregen geen lock op de MiG's. Vervolgens kwamen de MiG's steeds dichter in de buurt van de Tomcats. De eerste Tomcat vuurde nog een Sparrow en deze kreeg wel een lock en vernietigde de MiG. De afstand was nu klein genoeg om de Sidewinders te gebruiken. De MiG werd getroffen door een AIM-9.

Tussen 1989 en 1991 is er een confrontatie geweest tussen Amerikaanse Tomcats en Iraanse F-4E Phantoms. In dat duel zijn raketten gelanceerd, maar geen van de projectielen heeft zijn doel bereikt en daar bleeft het bij. Er zijn geen slachtoffers gevallen.
De Iraneese luchtmacht heeft ook de beschikking voor F-14 Tomcats. In totaal zijn er 79 geleverd. Tot dusver is er nog geen confrontatie geweest tussen Amerikaanse en Iraneese Tomcats.

Desert Storm

Tijdens de Golfoorlog van 1991, kwamen de Tomcats weer in actie. Er zijn tijdens de gevechtspatrouilles niet veel vijandelijke vliegtuigen komen opdagen. Er is een kill geboekt door een Tomcats van VF-1 Wolfpack, nadat ze op een Mi-8 'Hip' gestuit waren. Deze werd met 2 AIM-9L Sidewinders neergeschoten.
Daarnaast heeft de Tomcat veel verkenningsmissies gevolgen. Na het bombarderen van doelen, werden de Tomcats met hun TARPS pods er op uit gestuurd om de doelen te fotograven, zodat de inlichtendienst kon bepalen hoeveel schade er was toegebracht en of er een nieuwe aanval nodig was voor een doel.
Tijdens de oorlog is er een Tomcat verloren gegaan door de iraakse luchtafweer. Het werd neergeschoten door een SA-2 grond-lucht raket (SAM). De piloten konden veilig het toestel verlaten met hun schietstoel. De een werd gevangen genomen en de ander werd opgepikt door een helicopter.

Verdere ontwikkelingen

In de jaren '80 is men toch weer verder gegaan met het zoeken naar nieuwe motoren voor de Tomcat. Men vond deze bij General Electric in de vorm van de F101DFE die later de benaming F110-GE-400 zou krijgen en dat resulteerde in de F-14A(Plus) (later F-14B). Ook was men bezig met het upgraden van de Tomcat, met name de avionica. Er werd een nieuwe radar ontwikkelt uit de AWG-9 en de AN/APG-70, die was ontworpen voor de F-15E strike Eagle. Het resultaat was de AN/APG-71. Dit is een digitale radar met onder andere de capaciteit om gronddoelen aan te vallen. Deze capaciteiten waren ook wel in de AN/AWG-9 ondergebracht, maar men heeft deze, tot voor kort, nooit gebruikt, omdat men voor dat doel andere vliegtuigen tot zijn beschikking had, zoals zijn stalgenoot de A-6 Intruder en later de F/A-18 Hornet.

De nieuwe Tomcat met de vernieuwde avionica werd de F-14D Super Tomcat. Ook de cockpit werd onderhanden genomen. Veel analoge meters werden vervangen door digitale en er werden ook multifunctionele displays geinstalleerd, soort gelijk aan die van de F/A-18 Hornet. Daarnaast kreeg het ook de nieuwe motoren die bij de B versie gebruikt zijn. Onder de neus werd een nieuwe pod geinstalleerd. Naast de standaard Television Camera Set (TCS), die het mogelijk maakt om doelen buiten het zicht van de piloot te identificeren, is er een pod bij gekomen, de InfraRed Search and Tracking Set (IRSTS). Deze maakt het mogelijk om doelen met de infrarood scanner te zoeken en te volgen, zodat men minder gebruik hoeft te maken van de radar. De IRSTS is een passief tracking unit.

De upgraded Tomcats kunnen tegenwoordig niet alleen met 'domme' bommen worden uitgerust zoals de MK83 en de MK84, maar een aantal toestelen zijn ook geschikt gemaakt om te opereren met de LANTIRN (Low Altitude Navigation and Targeting for Night) targeting pod. Hiermee kunnen de toestelen zelf doelen aangewijzen met laser, waarmee ze lasergeleide bommen naar hun doelen geleiden. Een ander bijkomend voordeel is GPS (Global Positioning System). Dit systeem is een welkome toegevoeging bij het navigeren. Hiermee hebben ze naast de taak van onderscheppen van vijandelijke vliegtuigen, de taak van bombarderen erbij en hebben de rol van jachtbomenwerper op zich genomen. Een met bommen bewapende Tomcat wordt tegenwoordig de Bombcat genoemd.

Toekomst

De Tomcat zal het zeker nog tot na het jaar 2000 dienst doen bij de US Navy. Er zullen geen nieuwe versies meer gebouwd worden. De taken van de Tomcat zullen zijn het verdedigen van de vloot en het aanvallen van gronddoelen. Tegenwoordig wordt de Tomcat onder andere ingezet om toezicht te houden op de vliegbewegingen boven Irak en boven Bosnie. Verder wordt de Tomcat gebruikt bij Topgun. Dit is een opleidingscentrum waar piloten worden getraint onder gevechtssituaties. De F-14 heeft daar de taak van aggressor op zich genomen. Het wordt gebruikt om de Su-27 Flanker is simuleren in de gevechten.

De F-14D Tomcat zal naar alle waarschijnlijkheid worden opgevolgt door de vernieuwde versie van de F/A-18, de F/A-18E/F Super Hornet. Deze zal niet het bereik en de lange afstandsraketten van de Tomcat hebben. Een echte gelijkwaardige opvolger zit er niet aan te komen. Of er nog een stealthjager komt, gelijkwaardig aan de F-22 Raptor, is nog maar de vraag. Voorlopig is er nog geen marineversie en dat zal ook nog wel even op zich laten wachten.

Het einde

September 2006 is het einde van een Tijdperk. VF31 Tomcatters was het laatste squardon dat met F-14's heeft gevlogen. Na een periode van 35 jaar zal de US Navy het moeten stellen zonder een icoon.